Waterliniepad 7: Culemborg - Leerdam

De route gaat vandaag langs de Lek en volgt daarna grotendeel (of loopt pal naast) de ‘Diefdijk’, de grens tussen Zuid-Holland en Gelderland. We komen de onder meer langs Fort Everdingen en kruizen de A2 bij de markante waterkering.

We pakken de draad weer op daar waar we op 2 oktober eindigden: Culemborg. Of er horeca in het pittoreske plaatsje open is, dat kan ik nu helaas niet overzien, we zullen het ter plekke moeten ontdekken. Zo niet, dan lopen we met gezwinde spoed over het centrale plein en lopen naar de Lek. Daar gaan we al snel een grasdijk op en lopen we door de Baarsemwaard en de Goilberdingerwaard (let op, beiden niet toegankelijk voor honden). De eerste heeft nu een belangrijke functie van waterberging bij hoogwater in combinatie met natuurontwikkeling. In de Goilberdingerwaard ligt Fort Everdingen. Beide waarden wordt gescheiden door ‘Werk aan het Spoel’, deze had tot functie de inundatiewaaiersluis van het Fort Everdingen te bewaken (sluis is als gevolg van dijkverzwaring helaas verdwenen). Via deze sluis werd water uit de Lek de fortgracht en verder ingelaten.

Fort Everdingen is aangelegd tussen 1844 en 849 op de splitsing van de Lek- en Diefdijk. De Diefdijk was als dwarsdijk aangelegd in de 14e eeuw om de Zuid-Hollandse Vijfheerenlanden te beschermen tegen overvloedige watertoevoer vanuit de Gelderse Betuwe. De dijk is zesmaal doorgebroken en zijn er mooie ‘wielen’ ontstaan. We komen vandaag langs een van Nederlandse mooiste en zeker de grootste van Nederland, het Schoonrewoerdse wiel of Wiel van Bassa (ontstaan in 1573). De Diefdijk is in de Nieuwe Hollandse Waterlinie opgenomen.

Fort Everdingen moest de rivier en de uiterwaarden, de dijk en een niet te inunderen strook aan de binnenkant van de dijk beschermen. Het fort bestond aanvankelijk uit een ronde, bomvrije toren omgeven door een gracht met ophaalbrug. Als gevolg van steeds beter geschut werd de toren aan de oostkant van een contrescarpgalerij voorzien en werd in de fortwal remises en schuilplaatsen aangelegd. Het fort moest samen met Fort Honswijk (aan de andere zijde van de Lek) het belangrijke ‘Lekacces’ verdedigen.

Al wandelend slingeren we door het landschap en stuiten op 11 km van de route op de A2. Boven de A2 ‘hangt’ een waterkering om bij dreigend hoogwater te worden neergelaten. Op gezette tijden wordt de A2 ‘s nachts afgesloten om de werking van te testen. En om reden van verdediging werd de doorbrak als gevolg van de aanleg van de A2 gecompenseerd door de aanleg van een infanteriestelling en een kanonkazemat (een ruimte gedekt tegen vijandelijk vuur en van schietgaten voorzien en bedoeld voor de opstelling van een vuurwapen).

We lopen pal langs de Diefdijk (langs de Culemborgse Vliet) en komen langs het Wiel van Bassa (het grootste Wiel van Nederland). Vlak voor Leerdam stuiten we op ‘het werk op de spoorweg bij de Diefdijk’. Deze werd in 1880 gebouwd om de spoorlijn tussen Leerdam en Geldermalsen af te kunnen sluiten en de zwakke plek in de waterlinie ontstaan door de spoorlijn compenseren. We eindigen de wandeling in Leerdam bij het NS station om en nabij 17:45 uur.

Wil je al kijken hoe de wandeling gaat? Klik hier.

Horeca: Wellicht bij aanvang in Culemborg en anders op 6 km (fort Everdingen), daarna is tot aan Leerdam, zoals ik nu kan overzien, helaas geen verdere horeca.